ADHD w miejscu pracy – jak wspierać pracownika i zespół?

ADHD, choć często kojarzone jest z dzieciństwem, jest także stanem występującym u dorosłych, wpływającym na różne aspekty ich życia, w tym na wydajność w pracy. Choć nie brakuje talentu i kreatywności u osób z ADHD, ich trudności w koncentracji, organizacji oraz kontrolowaniu impulsów mogą prowadzić do trudności w utrzymaniu stabilności zawodowej i realizacji pełnego potencjału.

W niniejszym artykule skupimy się na wyzwaniach, z którymi osoby z ADHD mogą się spotkać w miejscu pracy, oraz na strategiach, które mogą być pomocne zarówno dla samych pracowników, jak i dla pracodawców.

ADHD – co warto wiedzieć?

Naukowe zrozumienie ADHD wykracza poza prostą etykietę, którą można przypisać jednostce. Zamiast tego, jest to złożone zaburzenie neurobiologiczne, które obejmuje różnorodne aspekty funkcjonowania mózgu, w tym uwagę, impulsywność i kontrolę emocji. Pomimo że nie ma jednego prostego testu diagnostycznego na ADHD, diagnoza opiera się na obserwacji zachowań i objawów, które przekraczają poziom typowy dla danego wieku i rozwoju jednostki. W diagnozie ADHD, psychiatrzy i psycholodzy wykorzystują kryteria kliniczne opisane w podręczniku diagnostycznym DSM-5 lub ICD-10.

Badania neurobiologiczne wykazały, że ADHD wiąże się z dysregulacją różnych obszarów mózgu, w tym z obszarami odpowiedzialnymi za funkcje wykonawcze, czyli umiejętności kognitywne niezbędne do planowania, organizacji i kontroli zachowania. Zmiany w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak dopamina i noradrenalina, są również związane z występowaniem ADHD. Te neurobiologiczne podstawy zaburzenia wyjaśniają, dlaczego osoby z ADHD mogą mieć trudności z koncentracją, kontrolą impulsów i organizacją działań, nawet gdy intelektualnie są równie kompetentne jak ich rówieśnicy bez ADHD.

Osoba z ADHD w pracy – jak może się zachowywać?

Osoba z ADHD może wykazywać różnorodne zachowania w miejscu pracy, które wynikają z trudności związanych z zaburzeniem. Niektóre z tych zachowań mogą być postrzegane jako wyzwania dla efektywnego funkcjonowania w środowisku zawodowym. Osoby z ADHD często mają trudności z utrzymaniem uwagi na jednym zadaniu przez dłuższy czas, co może prowadzić do skokowego przełączania się między różnymi zadaniami lub projektami. Mogą również być podatne na impulsywne decyzje, podejmowane bez dostatecznej analizy konsekwencji, co może prowadzić do ryzykownych decyzji w kontekście biznesowym. Dodatkowo, problemy z organizacją i planowaniem mogą prowadzić do opóźnień w dostarczaniu projektów lub zapominania o istotnych terminach.

Ponadto, osoby z ADHD mogą mieć trudności z zarządzaniem emocjami i kontrolą frustracji w sytuacjach stresowych, co może wpływać na atmosferę w miejscu pracy oraz na relacje z współpracownikami. Niektórzy pracownicy z ADHD mogą także wykazywać tendencje do hiperfokusu, czyli skupienia się na jednym zadaniu lub zagadnieniu kosztem innych obowiązków, co może prowadzić do nieuwagi wobec innych istotnych aspektów pracy.

Przykłady zachowań:

Spotykamy się z Anną, pracownicą działu marketingu, która ma diagnozę ADHD. Anna jest bardzo zdolną i kreatywną osobą, która wnosi wiele wartości do swojej pracy. Jednakże, kiedy nadchodzi czas na długie spotkania lub sesje planowania, Anna zaczyna odczuwać trudności.

Na przykład, gdy zespół gromadzi się w sali konferencyjnej, aby omówić strategię marketingową na kolejny kwartał, Anna szybko zaczyna czuć się niespokojna. Już po kilku minutach zaczyna przesuwać się na krześle, grać nogami lub rozglądać się po pomieszczeniu. Jej myśli błądzą i trudno jej skupić się na długich prezentacjach lub dyskusjach.

Anna stara się być aktywna i angażować się w rozmowę, ale jej impulsywność sprawia, że ​​często przerywa innym osobom wypowiadającym się, próbując w ten sposób wyrazić swoje pomysły lub uwagi. Jej trudności z usiedzeniem w miejscu mogą sprawić, że inni członkowie zespołu odbierają ją jako niezorganizowaną lub niezdyscyplinowaną, chociaż w rzeczywistości wynikają one z trudności związanych z ADHD.

Dla Anny i wielu innych osób z ADHD, trudność w utrzymaniu spokoju i skupienia podczas długich spotkań czy sesji pracy może być wyzwaniem, które utrudnia efektywność w pracy i integrację zespołową.

Co lider może zrobić?

w przypadku Anny, lider może podjąć konkretne działania, aby dostosować się do jej potrzeb związanych z ADHD.

• Dostosowanie formatu spotkań: Lider może skrócić czas trwania spotkań i wprowadzić krótkie przerwy, aby umożliwić Ani krótkie odstępy od siedzenia w miejscu. Możliwe jest również zwiększenie interaktywności spotkań poprzez angażowanie Anny w dyskusje, pytania i ćwiczenia praktyczne, co może pomóc jej utrzymać uwagę.
• Zapewnienie klarownej struktury: Lider może przedstawić jasny plan spotkania z wyznaczonymi celami i tematami do omówienia. Anna może również skorzystać z pisemnego lub wizualnego harmonogramu, aby śledzić przebieg spotkania i zrozumieć, co się od niej oczekuje.
• Umożliwienie elastyczności w zadaniach: Lider może zaoferować Ani elastyczność w sposobie wykonywania zadań, umożliwiając jej wybór najlepszego dla niej sposobu pracy. Na przykład, Anna może preferować krótkie sesje pracy z krótkimi przerwami, zamiast długich okresów ciągłej pracy.
• Zapewnienie wsparcia i feedbacku: Lider może regularnie sprawdzać się z Anną, aby ocenić jej postępy i zapewnić jej konstruktywny feedback. Uznając jej wysiłki i sukcesy, lider może zmotywować Annę do kontynuowania pracy nad swoimi umiejętnościami zarządzania uwagą i organizacji.
• Dostarczenie zasobów i narzędzi: Lider może zaoferować Ani dostęp do zasobów i narzędzi, które mogą ułatwić jej efektywne zarządzanie czasem i zadaniami. To może obejmować aplikacje do śledzenia czasu, listy kontrolne czy techniki organizacyjne, które pomogą Ani w utrzymaniu porządku i skupienia w pracy.

Mocne strony osób z ADHD 

Osoby z ADHD przynoszą do zespołu wiele wartości dzięki swoim unikalnym cechom i umiejętnościom. Pomimo trudności, z jakimi się borykają, ich obecność może przynieść znaczący wkład w rozwój zespołu oraz osiąganie celów organizacji.

Po pierwsze, osoby z ADHD często wykazują się dużą kreatywnością. Ich sposób myślenia może być niekonwencjonalny, co prowadzi do generowania nowatorskich pomysłów i kreatywnych rozwiązań problemów. Zamiast trzymać się utartych ścieżek, osoby z ADHD potrafią myśleć “poza schematami”, co może przyczynić się do odkrywania nowych perspektyw i strategii działania w zespole.

Ponadto, elastyczność myślenia jest kolejną cechą, którą osoby z ADHD często posiadają. Szybkie przełączanie się między różnymi zadaniami i pomysłami pozwala im być bardziej otwartymi na zmiany i dostosowywać się do nowych sytuacji. W dynamicznym środowisku biznesowym, zdolność do szybkiej adaptacji może być niezwykle cenna, umożliwiając zespołowi efektywne reagowanie na zmieniające się warunki rynkowe i biznesowe.

Dodatkowo, osoby z ADHD często charakteryzują się dużą energią i zaangażowaniem w wykonywanie zadań. Ich entuzjazm może stać się motorem napędowym dla całego zespołu, inspirując innych do działania i podtrzymując pozytywną atmosferę w miejscu pracy. Dzięki temu, osoby z ADHD mogą pełnić rolę liderów w motywowaniu zespołu i mobilizowaniu do osiągania wspólnych celów.

Pomimo trudności z koncentracją na szczegółach, osoby z ADHD często posiadają wyjątkową intuicję i zdolność do szybkiego rozpoznawania istotnych kwestii. Ich spostrzegawczość może być nieoceniona w identyfikowaniu trendów rynkowych, wykrywaniu potencjalnych zagrożeń czy wyłapywaniu istotnych szczegółów, które mogą być przeoczone przez innych członków zespołu.

W związku z tym, mimo że osoby z ADHD mogą napotykać trudności w niektórych obszarach, ich obecność w zespole może przynieść wiele korzyści. Ważne jest, aby doceniać ich mocne strony i stworzyć środowisko pracy, które umożliwia im wykorzystanie swojego pełnego potencjału. Poprzez zrozumienie i wsparcie dla pracowników z ADHD, zespół może osiągnąć większą efektywność i skuteczność w realizacji swoich celów.

Co może utrudniać pracę pracownikowi z ADHD?

• Hałas: Głośne rozmowy, dzwonienie telefonów, brzęczenie drukarek czy dźwięki otoczenia mogą być bardzo rozpraszające dla osoby z ADHD, utrudniając skupienie się na wykonywanej pracy.
• Ruch: Stałe ruchy wokół biurka, przemieszczające się osoby czy zmieniające się obrazy na monitorach mogą również być źródłem rozproszenia uwagi dla osoby z ADHD.
• Zaangażowanie emocjonalne: Konflikty między pracownikami, napięte sytuacje czy ogólnie stresująca atmosfera w biurze mogą wpływać na poziom stresu i trudności w koncentracji u osób z ADHD.
• Bałagan i nieporządek: Brak porządku w otoczeniu pracy, sterty papierów czy nieuporządkowane przestrzenie mogą być dodatkowym źródłem rozpraszania uwagi i utrudniać skupienie się na zadaniach.
• Zadania wielozadaniowe: Ciągła potrzeba przełączania się między różnymi zadaniami może być bardzo trudna dla osób z ADHD, zwłaszcza gdy muszą skupić się na jednym zadaniu przez dłuższy czas.
• Brak struktury i jasnych celów: Dla osób z ADHD ważne jest, aby mieć klarowne cele i wytyczne dotyczące wykonywanych zadań. Brak jasnych wytycznych czy nieokreślone cele mogą prowadzić do dezorientacji i trudności w organizacji pracy.
• Stałe przerywanie pracy: Ciągłe przerywanie pracy przez telefon, e-maile czy niezapowiedziane wizyty osób w biurze może być bardzo rozpraszające dla osób z ADHD, utrudniając utrzymanie ciągłości w pracy.

Wszystkie te czynniki mogą negatywnie wpływać na wydajność i samopoczucie osoby z ADHD – jak również innych pracowników. Osoba, która nie ma ADHD również może się męczyć w pracy, gdzie jest hałas lub gdzie nie ma ustalonych jasnych celów.  Dlatego ważne jest, aby biuro było zaprojektowane i organizowane w sposób sprzyjający skupieniu się i efektywnej pracy dla osób ADHD i nie tylko.

Co firma może zrobić, aby być przyjazna dla osób z ADHD?

Firmy mają możliwość wprowadzenia szeregu działań, które mogą znacząco poprawić jakość i wydajność pracy dla pracowników z ADHD (i nie tylko), tworząc bardziej przyjazne i wspierające środowisko pracy.

Po pierwsze, elastyczne godziny pracy i możliwość pracy zdalnej są kluczowe dla osób z ADHD. Dają one pracownikom możliwość dostosowania harmonogramu pracy do swoich indywidualnych potrzeb i preferencji, co może znacznie zwiększyć ich wydajność i samopoczucie w miejscu pracy. Ponadto, zapewnienie klarownych celów i wytycznych jest niezwykle istotne. Jasno określone cele i oczekiwania pozwalają pracownikom z ADHD lepiej skoncentrować się na swoich zadaniach oraz zrozumieć, co jest od nich oczekiwane.

Wsparcie w zarządzaniu czasem i organizacji pracy również odgrywa kluczową rolę. Firma może zaoferować szkolenia i wsparcie w zakresie skutecznego zarządzania czasem oraz dostęp do narzędzi, które pomogą pracownikom z ADHD w planowaniu zadań i organizacji pracy. Stworzenie spokojnego i ergonomicznego środowiska pracy jest również istotne. Eliminacja nadmiernego hałasu, bałaganu i innych rozpraszaczy może znacznie poprawić koncentrację i wydajność pracy osób z ADHD.

Wsparcie psychologiczne i terapeutyczne jest kolejnym ważnym aspektem. Dostęp do terapii, sesji coachingu czy grupowych warsztatów może pomóc pracownikom z ADHD w radzeniu sobie z trudnościami związanymi z zaburzeniem i rozwijaniu strategii radzenia sobie w pracy. Ponadto, promowanie zdrowego stylu życia, takiego jak regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiedni wypoczynek, może być istotne dla ogólnego samopoczucia i wydajności pracowników z ADHD.

Wdrożenie tych działań wymaga zaangażowania i świadomości ze strony firm. Poprzez tworzenie bardziej przyjaznego i wspierającego środowiska pracy, firmy mogą znacząco poprawić jakość życia i wydajność pracowników z ADHD, co przyczyni się do zwiększenia ogólnej efektywności i sukcesu organizacji.

Przyjazne miejsce pracy dla każdego

Ważne jest, aby pamiętać, że wszyscy jesteśmy różni i posiadamy unikalne style pracy oraz potrzeby. To, co może być efektywne dla jednej osoby, niekoniecznie będzie działać dla innej. Dlatego też, zrozumienie i akceptacja różnorodności w miejscu pracy są kluczowe dla osiągnięcia sukcesu zarówno dla osób z ADHD, jak i dla osób o bardziej typowych profilach. Dążenie do stworzenia elastycznego i otwartego środowiska pracy, które uwzględnia różnice indywidualne, może przynieść korzyści wszystkim pracownikom, poprawiając ogólną efektywność, satysfakcję zawodową oraz atmosferę w zespole.