Jak rozpoznać toksyczny związek i jak go zakończyć?

Toksyczny związek – definicja i najczęstsze zachowania

Słowo „toksyczny” moglibyśmy zastąpić słowem niezdrowym lub dysfunkcyjnym. Toksyczny związek niesie ze sobą wiele negatywnych emocji, konfliktów i destrukcyjnych wzorców zachowań, takich jak manipulacja, upokorzenie, rywalizacja i kontrola. Negatywne momenty przeważają nad tymi pozytywnymi, a związek wydaje się wysysać twoją energię. Nie możesz w pełni zrelaksować się u boku swojego partnera/partnerki. W efekcie toksyczny związek może zachwiać twoją samooceną i spowodować głęboką traumę.

Psycholog i pisarka, dr Lillian Glass, w swojej książce Toxic People Lillian Glass opisuje toksyczny związek jako: „każdy, w którym ludzie nie wspierają się nawzajem, w którym występuje konflikt, a jeden próbuje osłabić drugiego, gdzie panuje konkurencja, gdzie nie ma szacunku i brak jest spójności.”

Jak rozpoznać toksycznego partnera? Objawy toksycznej relacji

Gdy ktoś jest toksyczny w środowisku pracy, dość łatwo to rozpoznajemy. Ale jeśli chodzi o partnera, w grę wchodzi miłość, która wszystko komplikuje, bo chcemy wierzyć że ta relacja jest dla nas z gruntu dobra.

Oznaki toksycznego związku:

• manipulacja
• kontrola
• brak zaufania
• wymuszanie
• upokorzenie
• rywalizacja
• ciągłe obwinianie się
• przesadna i bolesna krytyka
• poniżanie i obrażanie
• przemoc emocjonalna

Problem polega jednak na tym, że po latach bycia w toksycznym związku łatwo przyzwyczajasz się do tego typu zachowań. Już tego nie widzisz i staje się to dla ciebie normalne.

Gaslighting, przemoc emocjonalna i inne techniki manipulacji

Toksyczni partnerzy często stosują manipulację emocjonalną, by przejąć kontrolę nad relacją. Może to być gaslighting (czyli wmawianie ci, że twoje uczucia lub wspomnienia są nieprawdziwe), szantaż emocjonalny, przemoc psychiczna lub próby uzależnienia cię emocjonalnie. W przypadku osób z cechami narcystycznymi możesz też doświadczyć celowego ignorowania, poniżania czy nadmiernej kontroli. To nie są zachowania, które da się „przepracować” w pojedynkę – potrzebujesz realnego wsparcia.

Dlatego mamy dla ciebie kilka pomocnych pytań, na jakie możesz sobie odpowiedzieć:

1. Czy twój partner zawsze obwinia cię o wszystko i nigdy nie przyznaje się do swojej winy lub częściowej winy?
2. Czy czujesz się wyczerpany w swoim związku, zamiast być pełen energii?
3. Czy twój partner często cię krytykuje i to w taki sposób, że sprawia ci to przykrość?
4. Czy twój partner bagatelizuje twoje uczucia i opinie? Czy boisz się je wyrazić, bo boisz się negatywnej reakcji?
5. Czy zrezygnowałeś ze swoich celi, hobby, a nawet przyjaźni na rzecz związku?
6. Czy czujesz, że twoja samoocena spadła od początku związku?
7. Czy w towarzystwie partnera nadal czujesz się trochę niespokojny i nie potrafisz się całkowicie zrelaksować?
8. Czy w trudnych sytuacjach twój partner często od razu czuje się urażony ii unika spokojnej, szczerej rozmowy, wolnej od oskarżeń? A może zawsze twierdzi, że tylko ty masz problem?
9. Czy twój partner wyładowuje na tobie w jakikolwiek sposób swoją złość?
10. Czy twój partner próbuje cię kontrolować i mówi ci, kiedy i co masz robić lub z kim się spotykać?

Toksyczna relacja a narcyzm. Co łączy te dwa pojęcia?

Związek z osobą o cechach narcystycznych może być szczególnie wyniszczający emocjonalnie. Narcyz często manipuluje, dominuje i wymusza uwagę, ignorując potrzeby partnera. Charakteryzuje się brakiem empatii, skrajnym egocentryzmem i potrzebą kontroli. Toksyczny związek z narcyzem zazwyczaj opiera się na emocjonalnym uzależnieniu: partner coraz bardziej traci poczucie własnej wartości i sprawczości. Jeśli czujesz się stale krytykowany/a, niedoceniany/a lub ignorowany/a, warto przyjrzeć się, czy nie masz do czynienia z osobowością narcystyczną.

Gaslighting, manipulacja i inne techniki przemocy psychicznej

Gaslighting to forma przemocy psychicznej, polegająca na podważaniu twojej percepcji rzeczywistości. Toksyczny partner może wmawiać ci, że przesadzasz, wymyślasz, źle pamiętasz. To narzędzie kontroli, które ma cię zdezorientować i osłabić psychicznie. Inne formy przemocy emocjonalnej to milczenie jako kara, celowe wywoływanie poczucia winy czy manipulowanie faktami. Wszystkie te zachowania mają wspólny mianownik – odbierają ci poczucie bezpieczeństwa i stabilności.

Czy da się naprawić toksyczny związek?

Wiesz już, że jesteś w toksycznym związku, ale chcesz o niego zawalczyć? Czasami jest to możliwe, ale wysiłek musi być obopólny. Niestety, sam nie możesz zmienić partnera. Oboje musicie przyznać, że macie problem i wspólnie pracować nad jego rozwiązaniem. Przyznaj się do błędów, bądź ze sobą naprawdę szczery, a najlepiej także skorzystajcie z profesjonalnej pomocy. Terapia par da Wam bezstronną perspektywę i pomoże Wam odnaleźć harmonię w związku. W Hedepy możesz wybierać spośród wielu psychoterapeutów i dołączyć do rozmowy online.

Jak rozpoznać ten moment, w którym należy zakończyć wasz związek?

Tylko otwarta komunikacja pomoże ci ocenić perspektywy dla tego związku. Warto ze sobą porozmawiać od serca i zweryfikować ocenę waszej sytuacji.

Staraj się wtedy nie obwiniać partnera. Rozmawiaj o swoich uczuciach i potrzebach. Zastanów się, jakie konkretnie zachowania cię bolą i co chcesz zmienić. Pomyśl o konkretnych sytuacjach i przykładach tak, aby było jasne, co masz na myśli.

A co jeśli rozmowa nie pójdzie dobrze pomimo całego włożonego w nią wysiłku? Jeśli twój partner zacznie cię obwiniać i zbagatelizuje twoje uczucia lub nawet nie będzie chciał z tobą rozmawiać? Jest to dla ciebie wyraźny sygnał, że nie patrzycie w jednym kierunku. To z pewnością nie jest łatwe przyznać, że relacja nie ma przyszłości, ale w dłuższej perspektywie podziękujesz sobie za to, że twój toksyczny związek się skończył.

Nie daj sobie jednak wmówić, że to twoja wina lub szukasz na siłę problemu. To tylko jedna z technik manipulacyjnych (gaslighting). Twoje uczucia mają znaczenie, niezależnie od tego, czy komuś wydają się właściwe i rozsądne, czy nie. Zasługujesz na szacunek i miłość.

Jak zakończyć toksyczny związek?

Bardzo chcielibyśmy dać ci jakieś uniwersalne wskazówki, jak wyjść z toksycznego związku. Ale każdy związek jest inny i nie ma jednej „recepty”. Prawda jest taka, że rozstanie jest często trudne, bo w toksycznym związku zazwyczaj tylko jedna strona chce się rozstać.

Oto podstawowe kroki, które warto podjąć niezależnie od tego, co się stanie:

• Podejmij zdecydowaną i nieodwracalną decyzję o zmianie: Przyznaj, że w twoim związku się nie układa i zrobiłeś/zrobiłaś wszystko, by go uratować. Teraz jednak musisz odejść dla własnego dobra.
• Stwórz sieć wsparcia: powiedz rodzinie i bliskim przyjaciołom o swojej decyzji, zwróć się po pomoc do psychoterapeuty. Nie bądź sam/a.
• Przygotuj wcześniej plan: prawdopodobnie będziesz musiał mieć plan i zdecydować o mieszkaniu, wspólnym samochodzie lub opiece nad dzieckiem. Zaplanuj rozwiązanie tak, aby nic nie skłoniło cię do cofnięcia się o krok.
• Ochroń się przed negatywną reakcją: twój partner może próbować cię przekonać i zmanipulować. Zastanów się, co byś zrobił w takiej sytuacji i przygotuj się do niej.

Toksyczna relacja a samoocena. Jak toksyczny związek wpływa na poczucie własnej wartości?

Jednym z najczęstszych skutków toksycznych związków jest obniżenie samooceny. Partner podważa twoje zdanie, ignoruje potrzeby, krytykuje. W efekcie coraz częściej kwestionujesz własne uczucia i decyzje. Zaczynasz myśleć, że z tobą „jest coś nie tak”, że przesadzasz albo że nie zasługujesz na coś lepszego. To mechanizm znany jako wewnętrzna dewaluacja, a jego skutki mogą utrzymywać się długo po zakończeniu relacji. Dlatego tak ważne jest odbudowanie własnej wartości – czasem z pomocą specjalisty.

Opuszczenie toksycznego związku może być trudne i pozostawić blizny emocjonalne. Nie bój się szukać profesjonalnej pomocy, aby mieć wsparcie w tak trudnym dla siebie czasie. Terapeuta pomoże ci uporządkować myśli i znaleźć siłę do podjęcia ważnego kroku w życiu a następnie przejść przez niego.

Wykonaj 5-minutowy test, na podstawie którego zarekomendujemy ci najodpowiedniejszych terapeutów. Pierwszą sesję online możesz odbyć już w ciągu kilka dni.