Lęk klimatyczny: kiedy paraliżuje Cię strach przed przyszłością planety

Czym dokładnie jest lęk klimatyczny?

Chodzi o smutek, strach i bezradność w odpowiedzi na obecne problemy, z jakimi zmaga się środowisko naturalne. Lęk klimatyczny niesie za sobą głęboki ból emocjonalny, który może sprawić, że przestaniemy widzieć sens życia.

Lęk klimatyczny to połączenie różnorodnych uczuć:

• Smutku z powodu umierających ekosystemów i zagrożonej przyszłości.
• Poczucia niepokoju dotyczącego skutków kryzysu środowiskowego i zagrożenia dla życia na Ziemi.
• Złości na tych, którzy na naszych oczach spowodowali kryzys klimatyczny, nie uznają go bądź nie starają się mu przeciwdziałać.
• Poczucia winy, na przykład dlatego, że nie robimy wystarczająco dużo, by samodzielnie chronić środowisko.
• Braku sprawczości, ponieważ zdajemy sobie sprawę, że nie odwrócimy kryzysu klimatycznego w pojedynkę.
• Braku nadziei i utraty celu spowodowanych poczuciem, że i tak nie warto próbować czegoś zmienić, skoro wkrótce będziemy walczyć o nasze życie na tej planecie.

Ponad połowa młodych ludzi doświadcza lęku klimatycznego

Czujesz, że świadomość kryzysu klimatycznego Cię przytłacza? Jest wiele osób, które mają podobnie. Kryzys klimatyczny najbardziej dotyka najmłodszych pokoleń, bo to one odziedziczyły problem, na który nie miały wpływu. Być może też to czujesz. Wiesz, że nie możesz nic zrobić, dlatego w Twoim życiu pojawia się poczucie rozpaczy…

Z badania przeprowadzonego na 10 000 młodych ludzi (w wieku 16-25 lat) z różnych części świata wynika, że 59% z nich doświadcza ekstremalnego lęku przed zmianami klimatu.

Według raportu Deloitte „Indeks Obaw Klimatycznych”,  aż 81% Polaków deklaruje, że zmiany klimatyczne są dla nich powodem do obaw. Ponadto, 64% Polaków odczuwa poważny niepokój związany ze stanem środowiska naturalnego.

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne traktuje od jakiegoś czasu zmiany klimatyczne jako największe zagrożenie dla zdrowia psychicznego w XXI wieku. Takie dane pokazują, że naprawdę nie jesteśmy sami w tej sytuacji. A to może stanowić dla nas nadzieję na zmianę.

Strach przed przyszłością, który łączy i dzieli

W ostatnich latach coraz częściej mówi się o kryzysie klimatycznym. Ale silne emocje, które odczuwają niektórzy z nas, często pozostają nierozumiane. Możemy zostać posądzeni o bycie nadwrażliwymi, emocjonalnie niestabilnymi lub zwyczajnie przesadzającymi.

Kontakt z takimi opiniami może powodować chęć izolowania się. Brak rozmowy o prawdziwych uczuciach sprawia, że odłączamy się od emocji, które są dla nas trudne do zrozumienia. Z tego powodu psycholog specjalizująca się w sprawach ekologii Leslie Davenport traktuje żałobę ekologiczną również jako żałobę zaniedbaną. A przecież przeżywanie żałoby jest ważne. Stłumione emocje nie znikną ot tak. Wręcz przeciwnie – będą się kumulować wewnątrz nas.

Z drugiej strony, brak społecznego rozumienia problemu prowadzi do powstawania różnych ruchów klimatycznych. Przykładem może być Ruch Piątków dla Przyszłości założony kilka lat temu przez Gretę Thunberg. W Polsce także istnieją różne stowarzyszenia, gdzie można znaleźć osoby podobnie przeżywające lęk klimatyczny.

Jak walczyć z lękiem klimatycznym?

Złożoność tematu lęku klimatycznego wynika przede wszystkim z tego, że nie jest on irracjonalny. Mamy rzeczywiste powody do obaw o przyszłość. Z drugiej jednak strony, nie mamy w sobie na tyle dużo mocy, by samodzielnie uratować całą sytuację. To powoduje, że radzenie sobie z lękiem klimatycznym staje się ogromnym wyzwaniem.

Co zatem możesz zrobić? To kilka porad od naszych ekspertów od zdrowia psychicznego:

• Nie daj się przytłoczyć informacjami – przeglądanie coraz to nowych wiadomości o kryzysie klimatycznym tylko zwiększa lęk. Uważaj także na dezinformację, której w mediach i internecie jest coraz więcej.
• Staraj się zauważać pozytywne zmiany – media zwykle przedstawiają nam negatywne sytuacje, podczas gdy na świecie zachodzi wiele pozytywnych zmian. Zwracaj też na nie uwagę.
• Zaangażuj się w społeczność – istnieje mnóstwo inicjatyw mających na celu poprawę środowiska. To tam możesz znaleźć zrozumienie i szansę na wprowadzenie realnej zmiany. Działalność w organizacjach sprawia, że widzimy więcej sensu i pozbywamy się poczucia bezsilności.
• Żyj bardziej zrównoważenie – zmiana zaczyna się od każdego z nas, a Ty możesz wpływać na innych swoim przykładem. Pamiętaj jednak, że nie musisz w każdym aspekcie dążyć do perfekcji – sprawczość zaczyna się od małych kroków.
• Dbaj o swoje zdrowie psychiczne – medytacja, joga, mindfullness, ćwiczenia oddechowe, czas spędzony na łonie natury czy prowadzenie dziennika wdzięczności. Takie aktywności pomagają w walce z poczuciem lęku i niepokoju.

Co możesz zrobić jako rodzic dziecka odczuwającego lęk klimatyczny?

To bardzo ważne, by nie bagatelizować emocji dzieci i nastolatków. Ich obawy dotyczące przyszłości są ważne, nawet jeśli mogą nam wydawać się nieco przesadzone. To kilka wskazówek, którymi możesz się kierować w relacji z Twoim dzieckiem:

• Słuchaj i okazuj zrozumienie – rozmawiaj otwarcie o tym, co czuje Twoje dziecko, nie wyśmiewając żadnych emocji.
• Edukujcie się razem – wspólnie sprawdźcie, co już jest robione, by przeciwdziałać kryzysowi klimatycznemu. Znajdź pozytywne przykłady i historie. W ten sposób możesz pomóc złagodzić poczucie beznadziei.
• Zróbcie coś razem dla środowiska – możecie wybrać się na sprzątanie lasu, zasadzić drzewa lub ustalić małe, osiągalne cele, dzięki którym Wasz dom będzie bardziej zrównoważony.
• Zachęcaj do wyrażania uczuć – możesz skorzystać z form artystycznych, które pomagają w radzeniu sobie z emocjami.
• Zachęcaj do zdrowych nawyków – wystarczająca ilość snu, ćwiczenia, zdrowe odżywianie się, czas na łonie natury – wszystko to pomaga łagodzić stres.

Nie bój się szukać profesjonalnej pomocy. Żaden problem nie jest zbyt mały, by musieć być z nim samemu. Poza tym, lęk ma to do siebie, że zwykle nie mija sam. Z czasem może doprowadzić do bezsenności lub depresji. Psychoterapia może pomóc Ci uporać się z tą sytuacją i pokazać Ci sposoby na przepracowanie emocji, które Cię przytłaczają.

Korzystając z Hedepy możesz wybrać spośród ponad 60 zweryfikowanych terapeutów i zacząć terapię online. Sprawdź, czym jest psychoterapia i jak może Ci pomóc.